#jeden_wiersz: Iosif Brodski

Mija 21. rocznica śmierci Iosifa Brodskiego, rosyjskiego i amerykańskiego poety i eseisty, jednego z najwybitniejszych twórców XX wieku; laureata literackiej Nagrody Nobla w roku 1987.

Iosif Brodski, 1988
(c) Nationaal Archief, the Dutch National Archives, and Spaarnestad Photo

Skoro 28 stycznia przypada rocznica - to nie mogłem sobie odmówić.

Dziękując Katarzynie Krzyżewskiej, dzielę się z Wami jednym wierszem Brodskiego:

PAMIĘCI  GIENNADIJA  SZMAKOWA

Wybacz milczenie. To już rok bez mała,

jak w kilowatach nam kurza ślepota

i w decybelach - podobnie - głuchota

pni, przypisana przez ciebie została.

Widać wzrok lubi posuchę i będzie

słuch się przytępiał tykaniem zegara,

starzec na oko oceniać się stara:

jako umarły jesteś teraz wszędzie.

A to się pewnie tobie - samochwało

i moralisto, świerszczu czarnogłowy,

który już teraz za bezadresowe

uważasz państwo - będzie podobało.

Więc latynisto, marznący Hellenie

w gęstwach północnych, wśród nich zagubiony,

który jak kartkę spisaną, w płomienie

rzuciłeś życie, bądźże nieskończony.

Powszechny, niemal uchwytny na ziemi,

nie mówiąc  nawet „cherubin”, „serafin”,

w trójwymiarowej będący przestrzeni,

głośno myślący, jak każdy niebianin.

Arystokrata, niedostępny przy tym

cuglom ciążenia, wirowi talerzy

i głów, samolub i smakosz ,i krytyk,

ty przecież teraz już wszędzie należysz.

Znaczy, że każdy łyk powietrza w wietrzny

dzień, obłok który nad świerkiem przebiega,

to ty - rówieśnik, powiernik, brat mleczny,

dobry przyjaciel i szkolny kolega.

W tańcu atomów, pośród kłębowiska

molekuł, może do doskonałości

będzie ci bliżej niż wtedy, gdyś tryskał

energią, kiedy piałeś z namiętności.

Może - jak śpiewał twój druh - bez pomieszczeń

i ścian, silniejsze będą sentymenty.

P.S. I stokroć bardziej pełne jeszcze,

niż teatralnych uczelni talenty.

Proste: kulisy rzeczy się wydają

przed kapryśnymi minami osłoną

nie słodszą niźli obraz twego kraju,

od atlantyckich deszczy bardziej słoną.

Wybacz mi, proszę, zuchwałe stwierdzenia

ty, znawco pychy, buty, pism makabry,

ten przekład twoich lędźwi na łączenie

tu astronomii i abrakadabry.

Ty - współbiesiadnik, sypiący obficie

paciorki wersów, władca niepodzielny

i bliźniak gromów, najlepszy krzewiciel

wiedzy, przewodnik, wspaniały czytelnik!

Żebrak i książę, bicz salonów, istny

władca kanapy, piekielnik szalony,

wyniosły cyprys wśród gajów bezlistnych,

wielkiej Greczynki śpiewem upojony.

Wołać cię? Absurd! Tyś już sam niestety

wycisnął wszystko ze strat, lecz - jak wierzę

zobojętniałeś na marne falsety.

A kiedy ciebie szukają w parterze,

jak deszcz przechodzisz bokiem, z filiżanki

kawy się wzbijasz strużką pary, czasem

potrząsasz parkiem, albo falą rankiem

gdzieś w Peterhofie wybiegasz na piasek.

Nie po raz pierwszy! Tak w studni, jak w chmurach

kręgi się mnożą, co jest ich zwyczajem.

Człek będąc niczym już, wbrew  pieśni, która

ma go pożegnać, we wszystkim zostaje.

Tyś teraz mistrzem. We wszystkim fragmenty

ciebie się mieszczą - i w upadku junty

i w strajku liści, jak tik-tak przeciętny

jesteś paliwem dla każdej sekundy.

W najgorszym razie jesteś jak ten pył,

co wyżej ceni własny mit od tylu

różnych drobiazgów, które strzegą stylu

w meblarstwie. Dodam: te meble to my.

A od Uralu, z żartem „wolna wola”

jest długa droga do rozrzedzonego

już maksymalnie twojego nowego

miejsca to znaczy w magnetyczne pole.

Widocznie nicość zbyt wiele nie zmienia,

z brzękiem łańcucha przyczyny i skutku

może ci grozić tylko pamięć krótka,

nasze o tobie szybkie zapomnienie.

21 sierpnia 1989

Przeł. (c) Katarzyna Krzyżewska