Nobel dla Munro?

Alice Munro od pewnego czasu jest wymieniana wśród nieoficjalnych kandydatów do Nagrody Nobla. Czy dostanie? Czekamy. Tak czy owak - nawet bez tego wyróżnienia jest pociągająca.

Przeł. Agnieszka Kuc, WL, Kraków 2013

Zaledwie pierwszy akapit pierwszego opowiadania z opublikowanego właśnie nakładem Wydawnictwa Literackiego zbioru "Przyjaciółka z młodości": "Często śniła mi się matka i chociaż moje sny różniły się szczegółami, zawsze był w nich ten sam element zaskoczenia. Sen się urywał, pewnie dlatego, że w sposób zbyt oczywisty budził nadzieję i niósł zbyt łatwe wybaczenie". Czyż nie tak się nam właśnie zdarza? Takich perełek, zdań, fragmentów, które pasują do naszego życia jak ulał, jest w tym opowiadaniu - tytułowym - całe mnóstwo. Chociaż historia wcale do wesołych nie należy. Choroba, rodzinne splątanie, wyniosłość i ofiarność - wszystko jednocześnie splata się momentami chropowato, jak to w życiu, a ostatecznie idealnie, jak to u Munro. Czytając to opowiadanie, odnosi się wrażenie, jakby wszystko było na miejscu, pasowało idealnie, nic nie było przypadkowe.

Na ogół zresztą nie jest. Życie w absolutnie wszystkich swoich przejawach - czytelnicy światów fabularnych nie opartych na egzystencji samej w sobie powiedzieliby z lekką wyższością: obyczajówka - to główny temat dla Munro. Większość spraw kręci się wokół kobiet, co dla wielu będzie kolejnym powodem do deprecjonowania tej twórczości. Jeśli do tego dorzucić fakt, że Munro specjalizuje się w pisaniu opowiadań - to w sumie dla niektórych Munro może spokojnie nie istnieć. Nie jest bowiem warta uwagi ani energii. O przyjrzeniu się i analizie, a także wyciągnięciu wniosków nie mówiąc.


A jednak przyglądanie i analiza wydają się metodą ulubioną narracyjnego oka, przez które Munro patrzy na świat. Połamane życiorysy i niewygodne z punktu widzenia praktyki kulturalnej czy spokojnego pożycia społecznego sytuacje wskakują do tych opowiadań niemal samoistnie. Jakby mieszkały tam od zawsze, a narracyjne oko tylko podkręca ostrość dla nas, czytelników. Munro potrafi w ten sposób przywalić często w twarz, budząc nas z przyjemnego letargu przewidywalnych zakończeń akapitów. Tak jak w tym zdaniu, które znajdziecie w opowiadaniu "Five Points": "Była o głowę wyższa i jakieś piętnaście, dwadzieścia kilogramów cięższa od chłopców, którym płaciła za usługi seksualne".

Gdy czytam opowiadania Munro, mam zatkane ucho. Od rana do wieczora czuję się, jakbym stał na brzegu oceanu i wsłuchiwał się w potworny szum, który czasem jest tak dudniący, że czekasz na moment, w którym oszalejesz. Opowiadania kanadyjskiej pisarki czyta się w takim stanie w szczególny sposób. Słowa, zdania, akapity przebijają się ostrzem pomiędzy nieznośne dźwięki, które paraliżują zmysł słuchu. Każda strona, jak i każde opowiadanie, brzmią mocniej. I mocno też i szybko się kończą. Tak jak - mam nadzieję - za chwilę skończy się ból ucha.

O tak, z pewnością. Munro mogłaby dostać literackiego Nobla. To stanowczo ten czas, w którym mocne, choć krótkie narracje czasem naznaczają nas na całe życie. I czasem blokują wszystko inne. Bo są tak silne.

***


W związku z premierą "Przyjaciółki z młodości" zorganizowaliśmy dla Was, wraz z Wydawnictwem Literackim, konkurs, w którym do wygrania są dwa egzemplarze "Zbyt wiele szczęścia".

Aby otrzymać jeden z nich, należy odpowiedzieć na pytanie:

Do którego z rosyjskich klasyków bywa porównywana Munro? Dla ułatwienia dodam, że ów pisarz jest autorem słynnego "Wiśniowego sadu".

Odpowiedzi należy wysyłać na adres wyliczanka@yahoo.pl. Konkurs zamykamy 14 października o godz. 23.59.